Το καλύτερο Πάσχα στα Μετέωρα & τα Τρίκαλα
Το Πάσχα η μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης ήταν πάντα μια έκρηξη χαράς και ελπίδας μετά από μια περίοδο καθαρτήριου πένθους ακολουθώντας πιστά το θρησκευτικό τελετουργικό των Παθών και της Ανάστασης του Κυρίου.
Το Πάσχα των Ελλήνων συνδεδεμένο για αιώνες με την ανοιξιάτικη αναγέννηση της φύσης και της ζωής αποτελεί σημαντικό στοιχείο του πολιτισμού μας, αλλά και της ιδιαίτερης ταυτότητας του κάθε τόπου με τα έθιμα και τις παραδόσεις του. Τα έθιμα της Μεγάλης Εβδομάδας και της Ανάστασης, η μαγειρίτσα, ο οβελίας, οι μυρωδιές, το κόκκινο αυγό, τα τραγούδια, οι χοροί, όλα όμορφα τοποθετημένα από το λαϊκό μας πολιτισμό.
Τα πάθη της Μεγάλης Εβδομάδας και η προετοιμασία για το Πάσχα.
Οι προετοιμασίες των νοικοκυρών στα Τρίκαλα και στις γύρω περιοχές για τον εορτασμό της Ανάστασης ξεκινούν από τη Μεγάλη Πέμπτη, όπου σύμφωνα με την παράδοση ετοιμάζουν τα τσουρέκια και βάφουν τα αυγά. Το πρώτο κόκκινο αυγό, οι νοικοκυρές το τοποθετούν στο εικόνισμα του σπιτιού, για να φύγει το κακό και να δώσει τη θέση στο καλό, ενώ σημαδεύουν και την πλάτη του αρνιού με την μπογιά που χρησιμοποιήθηκε για να βαφούν τα αυγά.
Ιδιαίτερο έθιμο της περιοχής, την Μεγάλη Παρασκευή, τα πένθιμα κάλαντα των αγοριών που γυρίζοντας από σπίτι σε σπίτι τραγουδούν το “Σήμερα μαύρος ουρανός σήμερα μαύρη μέρα …” .
Ακολουθεί η Μεγάλη Παρασκευή, ημέρα απόλυτου πένθους με την κορύφωση του θείου δράματος και οι νοικοκυρές δεν θα κάνουν τίποτα σήμερα, ούτε καν θα ασχοληθούν με το μαγείρεμα, μόνη τους φροντίδα είναι ο στολισμός του Επιταφίου και από νωρίς το πρωί με τα λουλούδια στα χέρια θα κατευθυνθούν στην εκκλησία της ενορίας τους.
Στα Τρίκαλα στην παλιά πόλη του Βαρουσίου, όπου κάθε γειτονιά έχει τη δική της εκκλησιά, μια χορωδία από καμπάνες που σημαίνουν πένθιμα κάνει την εμπειρία της Μεγάλης Παρασκευής μοναδική. Η θλίψη των ημερών θα κορυφωθεί το βράδυ της ίδιας ημέρας όταν θα ξεκινήσει από κάθε εκκλησία και ένας διαφορετικός Επιτάφιος σε μια πομπή κατάνυξης για την Κεντρική πλατεία όπου θα συναντηθούν όλοι οι Επιτάφιοι και οι πιστοί της πόλης ψάλλοντας τους ύμνους της Μεγάλης Παρασκευής.
Στα Μετέωρα δύο λέξεις χαρακτηρίζουν το Πάσχα, δέος και έκσταση.
Εδώ, στις «κατακόμβες του ουρανού», θα γιορτάσεις με ευλάβεια τη Μεγάλη Εβδομάδα, στη δεύτερη μεγαλύτερη μοναστική πολιτεία της χώρας, μετά από αυτή του Αγίου Όρους. Στις μονές που κρέμονται από τα μοναδικής ομορφιάς απόκρημνα βράχια, το Πάσχα σου θα πάρει άλλη όψη με κατανυκτικές ολονυχτίες υπό το φως των κεριών, την ευωδία του θυμιάματος, τις υπέροχες βυζαντινές ψαλμωδίες και τους ύμνους. Στα Μετέωρα όλα συντελούν στην βίωση των παθών σε μια εμπειρία σχεδόν μυστικιστική.
Τη Μεγάλη Παρασκευή οι επιτάφιοι εδώ στολίζονται διακριτικά και χωρίς το σύνηθες κουβούκλιο. Οι αγιογραφίες μοιάζουν να ζωντανεύουν κάτω από το χλωμό φως των κεριών. Άρωμα από λιβάνι και πασχαλιά γεμίζει την ατμόσφαιρα. Η κατάνυξη και η ευλάβεια είναι διάχυτη σε ολόκληρο το εκκλησίασμα. Τα κεφάλια γέρνουν ταπεινά, ενώ οι ψυχές ανυψώνονται σε μια κατακόρυφη πορεία προς τον ουρανό.
Η Ανάσταση και η μεγάλη γιορτή του Πάσχα πλησιάζει και από νωρίς το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ξεκινούν οι προετοιμασίες για αυτή. Η προετοιμασία της μαγειρίτσας για το βράδυ, ο οβελίας και τα εδέσματα για την Κυριακή πρέπει να είναι όλα έτοιμα.
Γιορτάζοντας την Ανάσταση και το Πάσχα.
Το βράδυ της Ανάστασης οι εκκλησιές της πόλης και των χωριών θα πλημυρίσουν από πιστούς με λευκές λαμπάδες και γιορτινά ρούχα που με την έλευση του Αγίου Φωτός ανταλλάσουν ευχές ψάλλοντας όλοι μαζί το Χριστός Ανέστη. Σε πολλά χωριά των Τρικάλων, το βράδυ μετά την Ανάσταση και αφού δοθεί το Άγιο Φως, οι νεότεροι βάζουν φωτιά στον «αφανό», έναν σωρό από θημωνιά και κέδρα που συμβολίζει τον Ιούδα. Όση ώρα αυτό καίγεται όλοι μαζί ψάλλουν το Χριστός Ανέστη.
Στην επιστροφή από την εκκλησία δεν ξεχνούν πριν μπουν στο σπίτι να σταυρώσουν το ανώφλι της εξώπορτας τρεις φορές για καλή τύχη πριν τσουγκρίσουν τα αυγά και απολαύσουν την παραδοσιακή μαγειρίτσα. Αν βρεθείτε σε κάποιο ορεινό χωριό δοκιμάστε και την τοπική «στεγνή» μαγειρίτσα με χόρτα (γιομίδια).
Την Κυριακή του Πάσχα στις αυλές όλων των σπιτιών μπαίνει στη σούβλα, όπως ορίζει το θεσσαλικό έθιμο, ο πατροπαράδοτος οβελίας αλλά και το κοκορέτσι και στήνεται από νωρίς το πασχαλινό τραπέζι με όλα τα εδέσματα. Συνηθίζεται, κυρίως στα χωριά, παρέες να επισκέπτονται σπίτια φίλων και συγγενών για να ανταλλάξουν ευχές. Με άφθονο τσίπουρο και ντόπιο κρασί το τραγούδι και ο χορός γύρω από το πασχαλινό τραπέζι θα κρατήσει ως το βράδυ.
Για την ημέρα του Πάσχα δεν υπάρχει καλύτερη εμπειρία από το ψήσιμο του οβελία στα λιβάδια γύρω από την Ελάτη και το Περτούλι αλλά και στην αυλή κάθε σπιτιού σε κάθε χωριό.
Λατρευτικές Εκδηλώσεις και «πασχαλόγιορτα»
Με τη Δευτέρα του Πάσχα να συμπίπτει φέτος με τη μεγάλη γιορτή του Αγίου Γεωργίου επισκεφτείτε το Καστράκι κάτω από τα Μετέωρα. Εκεί κατά την διάρκεια της θείας λειτουργίας στο ξωκλήσι του Αη Γιώργη του Μαντηλά που βρίσκεται στα ριζά του βράχου όπου και το ερειπωμένο Μοναστήρι, νέοι του χωριού ζωσμένοι στη μέση με εκατοντάδες μαντήλια (τάματα πιστών) σκαρφαλώνουν στο βράχο με τριχιές με σκοπό να κρεμάσουν τα καινούργια και να κατεβάσουν τα περσινά τα οποία μοιράζουν (ως φυλαχτό) στους προσκυνητές.
Το έθιμο κρατά από την εποχή της Τουρκοκρατίας όταν, όπως λέει η παράδοση, μια Τουρκάλα προσευχήθηκε στον Άγιο για να κάνει καλά τον βαριά άρρωστο άνδρα της, Τούρκο αξιωματούχο. Ο Άγιος έκανε το θαύμα του, παρότι αλλόθρησκη, και η Τουρκάλα για να τον ευχαριστήσει πρόσφερε το μαντήλι της.
Ένα από τα χαρακτηριστικότερα επίσης έθιμα της περιοχής είναι η περιφορά εικόνων περιμετρικά των χωριών την Τρίτη ημέρα μετά το Πάσχα.
Στα Μετέωρα οι εικόνες και τα άγια λείψανα που φυλάσσονται στα Μοναστήρια παραλαμβάνονται από τους Καστρακινούς το βράδυ της Δεύτερης μέρας και εναποθέτονται στον κεντρικό ναό του χωριού όπου τίθενται σε προσκύνημα. Την επόμενη, Τρίτη του Πάσχα μετά τη Θεία Λειτουργία, οι νεώτεροι Καστρακινοί λαμβάνουν ανά χείρας τις άγιες εικόνες και τα λείψανα και σε πομπή, όπου προπορεύονται η σημαία, ο Σταυρός και ο ιερέας, όλοι οι κάτοικοι περιφέρουν τις εικόνες περιμετρικά του χωριού εις ένδειξη ευλογίας υπέρ υγείας και καρποφορίας της γης.
Ανάλογες λατρευτικές εκδηλώσεις με περιφορά των εικόνων γίνονται και σε πολλά ακόμη χωριά σε όλο το νομό.
Τις ημέρες του Πάσχα, από το απόγευμα της Κυριακής μετά τον Εσπερινό, την Δεύτερη και Τρίτη ημέρα μετά τη Θεία Λειτουργία, οι άνδρες και οι γυναίκες πιάνονται σε δύο ξεχωριστούς κύκλους (μπροστά οι γυναίκες – πίσω οι άνδρες) και στήνεται ένας ιδιόρρυθμος χορός με τα γνωστά στην περιοχή «πασχαλιάτικα τραγούδια» να τραγουδιούνται εν χορώ από όλους.
Αυτά τα «πασχαλόγιορτα», όπως τα ονομάζουν οι ντόπιοι, με τους ιδιαίτερους «πασχαλιάτικους χορούς» και τα «πασχαλιάτικα τραγούδια» συναντιόνται σε διάφορα χωριά των Τρικάλων με παραλλαγές και θα κρατήσουν ως την εορτή της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής την πρώτη Παρασκευή αμέσως μετά το Πάσχα.
Η Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής είναι μια ιδιαίτερη μέρα για την περιοχή της Καλαμπάκας με χαρακτηριστικά πανηγύρεως. Στην παλιά σκήτη των ΣΤΑΓΩΝ, τη σκήτη της Δούπιανης, το παλαιό Κυριακό των Μετεώρων που βρίσκεται στην έξοδο του Καστρακίου προς Μετέωρα μετά την θεία λειτουργία στήνεται χορός, που συνηθίζεται να σέρνει ο Δήμαρχος, με πασχαλιάτικα τραγούδια.
Έλα και ζήσε μια αυθεντική εμπειρία
Η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα στην περιοχή των Μετεώρων και των Τρικάλων, έχει κάτι ξεχωριστό που αξίζει να το βιώσεις, καθώς θα νιώσεις την πνευματική διάσταση της Ανάστασης του Κυρίου. Ο επισκέπτης της περιοχής έχει τη μοναδική ευκαιρία να “μεταλάβει” αυτής της πνευματικότητας στα Μετέωρα, στα μοναστήρια της περιοχής, άλλα και στις εκκλησιές της πόλης και των χωριών.
Η πασχαλιά, στην περιοχή, πέρα από το θρησκευτικό μέρος έχει και την πολιτιστική της διάσταση και είτε κανείς βρεθεί στα τουριστικά ανεπτυγμένα ορεινά χωριά του Κόζιακα, είτε στα πιο απομονωμένα χωριά του Ασπροποτάμου, είτε στα Άγια Μετέωρα ή στα Τρίκαλα η εμπειρία είναι ίδια, κοινοτικό πνεύμα και μοίρασμα του πένθους και της χαράς. Εδώ ούτε η λύπη ούτε η χαρά είναι ιδιωτικές. Εδώ όλα μοιράζονται, όπως στον κοινό κυκλικό χορό της Ανάστασης, τα «πασχαλόγιορτα».
Έτσι το μοναδικό φυσικό περιβάλλον από τη μία, η πνευματικότητα και η τοπική παράδοση από την άλλη, απαντούν και στον πλέον απαιτητικό επισκέπτη που θα ήθελε να περάσει το Πάσχα στην περιοχή και να νιώσει την τοπική φιλοξενία σε ένα φυσικό περιβάλλον των χρωμάτων και των αρωμάτων.
