Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της τρομολαγνείας των ΜΜΕ εν καιρώ κρίσης.

Είναι σχεδόν αδύνατο να ενεργοποιήσετε την τηλεόραση, να ανοίξετε ένα πρόγραμμα περιήγησης ιστού και να μην σας επιτεθούν ειδοποιήσεις για ένα αρνητικό γεγονός ή δυο ή τρία. Χάρη στον 24ωρο κύκλο ειδήσεων, οι ειδοποιήσεις για οικονομικές καταστροφές, αρρώστιες –κορονοϊό- είναι συνεχείς – και αυτές οι αδιάκοπες ειδήσεις χάους  «χτυπούν καμπανάκια στα κεφάλια μας».

Πόσο επηρεάζει όλη αυτή η κατάσταση την καθημερινότητά μας και γιατί, παρά το άγχος και το φόβο που μας προκαλούν οι ειδήσεις που διαβάζουμε, μένουμε κολλημένοι στους δέκτες, στις οθόνες και στα κινητά μας;  Η φυσική μας αρνητικότητα, μας οδηγεί να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή σε πράγματα που είναι επικίνδυνα ή απειλητικά, να τα μάθουμε προκειμένου να τα αποφύγουμε!

Τι επιπτώσεις όμως έχει αυτού του είδους η ενημέρωση στην ψυχολογία μας;

Σύμφωνα με τον Βρετανό ψυχολόγο Dr. Graham Davey, ο τρόμος και ο πανικός που προκαλούν τα ΜΜΕ μπορεί να επιδεινώσει ή να συμβάλει στην ανάπτυξη του στρες, του άγχους, της κατάθλιψης ακόμη και της μετατραυματικής διαταραχής του στρες (PTSD).

Το άγχος ξεκινά από τους βαρύγδουπους τίτλους όπως “σοκ”, “τραγωδία” που χρησιμοποιούνται για να διακινήσουν συναισθήματα: ενδιαφέρον, αγωνία, φόβο για το μέλλον. Αυτή είναι η δουλειά των τίτλων. Ο καθένας από μας έχει συγκεκριμένη άποψη για την κάθε κατάσταση. Όταν λοιπόν κάποιος  βλέπει τις αρνητικές σκέψεις και τον φόβο του να παίρνουν μορφή και να επιβεβαιώνονται από έναν έγκυρο, εξωτερικό παρατηρητή, όπως τα MME, όλα μεγεθύνονται στο μυαλό του.

Οι αρνητικές ειδήσεις έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν σημαντικά τη διάθεση ενός ατόμου – ειδικά εάν υπάρχει μια τάση αυτού να «ρουφάει» τα όσα παρακολουθεί χωρίς να φιλτράρει τι να κρατήσει και τι όχι.  Και τι εννοώ; Κρατάω την πληροφορία αλλά όχι τον πανικό που την περιβάλλει. Και αυτό γιατί το τρομοκρατημένο άτομο “παραλύει” και παραδίδεται ευκολότερα σε προτροπές και εντολές. Χωρίς πολλές αναστολές και κρίση, ο τρομαγμένος υποχωρεί σε όποιον του υποσχεθεί ασφάλεια.

«Ο πανικός και η κατάθλιψη –αν δεν μιλάμε για κλινικά διεγνωσμένες περιπτώσεις– είναι φυσιολογικές αντιδράσεις του οργανισμού όταν τείνουμε να αρνητικοποιούμε τα πράγματα γύρω μας».

Ακόμα, ο τρόπος με τον οποίο οι αρνητικές ειδήσεις επηρεάζουν τη διάθεσή σας μπορεί επίσης να έχει μεγαλύτερη επίδραση στον τρόπο ερμηνείας και αλληλεπίδρασης με τον κόσμο γύρω σας. Αν για παράδειγμα αισθάνεστε ανήσυχοι ή λυπημένοι, τότε υποσυνείδητα εξοικειώνεστε με αρνητικά ή απειλητικά γεγονότα και ενδέχεται να έχετε περισσότερες πιθανότητες να δείτε διφορούμενα ή ουδέτερα γεγονότα ως ΑΡΝΗΤΙΚΑ.

Σε νευρολογικό επίπεδο, όταν είμαστε αντιμέτωποι με εικόνες/ειδήσεις αρνητικές, θεωρούμε ότι οι εικόνες ή τα βίντεο είναι λίγο μακρυά από εμάς – επομένως δεν τα επεξεργαζόμαστε ως απειλητικά ερεθίσματα. Ωστόσο, εσωτερικεύουμε τα αρνητικά ερεθίσματα, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση και να αναγκάσουν κάποιον να αισθανθεί πιο αρνητικά προς το περιβάλλον ευρύτερα.

Αυτές οι ειδήσεις αλλάζουν τη συνολική μας διάθεση σε μια πιο αρνητική – πιο θλιβερή ή πιο ανήσυχη – και αυτή η αλλαγή στη διάθεση οδηγεί σε ψυχολογικές αλλαγές στον τρόπο που παρακολουθούμε τα πράγματα γύρω μας π.χ. είναι πιο πιθανό να επιλέγουμε πράγματα στο περιβάλλον μας που είναι δυνητικά αρνητικά ή απειλητικά, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο επίδρασης στη διάθεσή μας.

Βέβαια  είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η έκθεση σε αρνητικές ειδήσεις είναι απίθανο να προκαλέσει κατάθλιψη, άγχος ή PTSD σε άτομα που δεν είναι ήδη επιρρεπή σε αυτές τις καταστάσεις. Αλλά μπορεί ακόμα να οδηγήσει σε μια απαισιοδοξία και μια παγκόσμια αδυναμία που μας οδηγεί να αντιληφθούμε την κατάσταση του κόσμου σε ένα υπερβολικά αρνητικό φως – μας οδηγεί να αγνοήσουμε και να επισκιάσουμε τα  θετικά και αισιόδοξα γεγονότα..

Να θυμάστε:

• Η διαρκής κατανάλωση ειδήσεων είναι πιθανό να προσθέτει περισσότερο άγχος και ανασφάλεια απ’ όσο μπορείτε να διαχειριστείτε.
• Το κλειδί βρίσκεται στην απόφασή σας να πάρετε τη ζωή στα χέρια σας και να αρχίσετε να δημιουργείτε με τη θετική στάση σας τον κόσμο που εσείς επιθυμείτε να ζήσετε. “Νιώστε” ότι το έχετε κάνει ήδη, έχετε πάρει το κοντρόλ στα χέρια σας.
• Η ύπαρξη βάσης θετικών γεγονότων στη ζωή σας σχετίζεται άμεσα με τη στάση σας για τη ζωή σας και το μέλλον σας. Το να σκέφτεστε όλα τα αρνητικά που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή δεν διορθώνει κάτι, και το μόνο αποτέλεσμα που έχει είναι αποδεδειγμένα η δυσλειτουργία της ψυχολογικής ισορροπίας.
• Η γνώση, η συλλογή της πληροφορίας, λειτουργεί όπως το placebo. Προσφέρει μια ψευδαίσθηση ελέγχου και αυτό πολλές φορές είναι αρκετό.

Βιβλιογραφία:

More bad news: the risk of neglecting emotional responses to climate change information. SC Moser – 2007 – psycnet.apa.org

Hard wired for negative news? Gender differences in processing broadcast news ME Grabe, R Kamhawi – Communication Research, 2006 – journals.sagepub.com

Psychology of news decisions: Factors behind journalists’ professional behavior W Donsbach – Journalism, 2004 – journals.sagepub.com