Η κεραμίστρια Ιωσηφίνα Κοσμά μιλά για την αγάπη της για τον πηλό! Έργα της φιλοξενούνται στην έκθεση «Ροή» στο Δίδυμο Οθωμανικό Λουτρό

Συνέντευξη με την κεραμίστρια Ιωσηφίνα Κοσμά 

Η Ιωσηφίνα Κοσμά ανακάλυψε την αγάπη της για τον πηλό από πολύ μικρή ηλικία και με την πάροδο του χρόνου πειραματίστηκε  από διαφορετικές τεχνικές και στυλ. Ο κοινός παρονομαστής σε όλη τη δουλειά της ήταν πάντα η καμπύλη. Αποφοίτησε από τη Σχολή Μωραΐτη και σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ενώ οι Μεταπτυχιακές σπουδές της στο Λονδίνο επισφραγίστηκαν με έπαινο στην κεραμική.

Έργο της από την σειρά ΡΟΕΣ , βρίσκεται στην έκθεση «Ροή» στο Δίδυμο Οθωμανικό Λουτρό Τρικάλων, όπου συμμετέχουν 59 εικαστικοί δημιουργοί με έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, κεραμικής και χαρακτικής. Συναντήσαμε την κορυφαία εικαστικό και μιλήσαμε μαζί της, για την ενδιαφέρουσα πορεία της στο χώρο των τεχνών.

• Κυρία Κοσμά πώς ξεκίνησε αυτή η σχέση σας με τον πηλό και την δημιουργία κεραμικών 

Από πολύ μικρή ηλικία θυμάμαι τον εαυτό μου να παίζει με το χώμα πλάθοντας ανθρώπους και ζώα. Η απόφασή μου να  ασχοληθώ με την κεραμική οφείλεται στην έλξη που ένιωσα από την πρώτη στιγμή που ήρθα σε επαφή με τον πηλό. Η πλαστικότητα του υλικού αυτού, η δυνατότητα που σου παρέχει με απλές κινήσεις να του δίνεις σχήμα και μορφή και η αίσθηση που αφήνει στα χέρια είναι τα στοιχεία που με γοήτευσαν. Στο Λύκειο είχα την τύχη να παρακολουθήσω μαθήματα κεραμικής με δασκάλα την κεραμίστρια Meredith Green και έτσι σηματοδοτείται η αρχή της ουσιαστικής ενασχόλησης μου με την τέχνη αυτή.

• Η καμπύλη είναι το πρώτο σχήμα που δημιουργούν ενστικτωδώς τα χέρια σας όταν κρατάτε ένα κομμάτι πηλό. Πως νιώθετε όταν πλάθετε τον πηλό, είναι μια ύψιστη στιγμή δημιουργίας;

Όταν κρατάω ένα κομμάτι πηλού στα χέρια μου, η κοιλότητα είναι όντως το πρώτο σχήμα που ενστικτωδώς δημιουργώ, σαν επέκταση της παλάμης, σαν προέκταση των χεριών, σαν μία αγκαλιά. Δεν ξεχνάω ποτέ ότι το έργο προκειμένου να ψηθεί και να γίνει κεραμικό πρέπει να είναι πάντα κέλυφος. Ακόμα και όταν πρόκειται για μία κλειστή φόρμα αυτή περιβάλλει το κενό. Όταν δημιουργώ αυτές τις καμπύλες νιώθω σαν να κάνω τη δική μου ύπαρξη πιο ορατή.

• Έχετε δηλώσει ότι δεν σας ενδιαφέρει η ρεαλιστική απεικόνιση ενός φυσικού αντικειμένου. Χρησιμοποιείτε τα χέρια σας για να δημιουργήσετε αφηρημένες, ασύμμετρες, γλυπτικές φόρμες. Μετά από 25 χρόνια δημιουργίας με τον πηλό τι πιστεύετε σήμερα;

Η τέχνη είναι κατάθεση ψυχής. Ο κόσμος γύρω μας και η φύση μας δίνουν ερεθίσματα, αλλά δεν θα είχε καμία σημασία κατά την άποψή μου αν αυτά τα ερεθίσματα δεν τα ζυμώναμε και δεν τα φιλτράραμε μέσα από τα προσωπικά μας βιώματα και τη δική μας ματιά στον κόσμο.

• Πλάθοντας τον πηλό, νιώθετε  πως  ανακαλύπτετε τον ίδιο σας τον εαυτό

Ο τρόπος που δουλεύω με το υλικό αυτό είναι περισσότερο παρορμητικός και συναισθηματικός και λιγότερο εγκεφαλικός. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα  στο έργο που παράγεται να μου αποκαλύπτονται στοιχεία ενός δικού μου εσωτερικού κόσμου. Πολλές φορές μετά την ολοκλήρωση μιας ενότητας έργων, συνειδητοποιώ βλέποντάς τα τους λόγους που με οδήγησαν στη δημιουργία τους. Επίσης, δουλεύοντας με τα φυσικά  όρια του υλικού είναι σαν να δοκιμάζεις και τα δικά σου όρια.

• Τα έργα σας ΡΟΕΣ από το 2014-2018 αντανακλούν μια στροφή από την γυναικεία φιγούρα, σε αφηρημένες μορφές που ονομάζονται ‘’Ροές’’. Πως προέκυψε η δημιουργία τους;

Δεν θα το ονόμαζα τόσο στροφή από τις γυναικείες φιγούρες σε αφηρημένες μορφές όσο εξέλιξη. Ήταν αυτές οι φιγούρες που με οδήγησαν στη δημιουργία αφηρημένων μορφών, σε φόρμες οργανικές που να αποπνέουν μία αίσθηση οντότητας χωρίς να παραπέμπουν σε κάτι συγκεκριμένο όπως η φιγούρα. Να δώσω μεγαλύτερη βαρύτητα στην ίδια τη σύνθεση των όγκων και να αφήσω μεγαλύτερη ελευθερία στον θεατή να κάνει τους δικούς του συνειρμούς. Είναι εξαιρετικά γοητευτικό για μένα το γεγονός πως υπάρχει μεγάλο πλήθος διαφορετικών εκδοχών για το τι θυμίζει στον καθένα ένα έργο μου.

• Με τα εκθέματα ΡΟΕΣ ΙΙ 2018 – 2022, τα έργα σας αποπνέουν μία αποκρυσταλλωμένη «αίσθηση πληρότητας, ισορροπίας, αρμονίας», μιλήστε μας λίγο για αυτό.

Μιλώντας με ειλικρίνεια θα πω πως δεν έχω καμία αποκρυσταλλωμένη άποψη για το πώς ένα γλυπτό μπορεί να αποπνέει μία αίσθηση πληρότητας ισορροπίας και αρμονίας.  Ο στόχος σε κάθε καινούργιο έργο είναι μία νέα μάχη που δίνεται εξαρχής και πότε κερδίζεται πότε όχι. Τα έργα μου στην ενότητα Ροές ΙΙ θέλησα να γίνουν λίγο πιο εξωστρεφή και δυναμικά, να εισαγάγω νέα σχήματα όπως η σπείρα και η χοάνη, να πειραματιστώ και με άλλους πηλούς. Καθώς η δουλειά προχωράει διαγράφεται η ίδια εξέλιξη.

• Επηρεάζεται ένας εικαστικός από τα δεδομένα που συμβαίνουν γύρω μας στην καθημερινότητα;

Προφανώς ένας εικαστικός, όπως κάθε ευαίσθητος άνθρωπος, επηρεάζεται από τα όσα συμβαίνουν γύρω του. Υπάρχουν βεβαίως δημιουργοί το έργο των οποίων είναι περισσότερο πολιτικό και εστιασμένο στα γεγονότα της καθημερινότητας ενώ άλλων είναι εστιασμένο περισσότερο στην έκφραση πιο προσωπικών βιωμάτων. Προσωπικά, επειδή ακριβώς ζούμε σε πολύ δύσκολους καιρούς και τα όσα συμβαίνουν γύρω μας είναι σκληρά και άσχημα, επιλέγω συνειδητά στο έργο μου να τονίσω την ομορφιά που εξακολουθεί να υπάρχει και δεν πρέπει να ξεχνάμε. Μου βγαίνει αυτό σαν μία ανάγκη επιβίωσης και απάντησης στα όσα ζοφερά συμβαίνουν.

• Πώς βλέπετε τους Έλληνες, με το πέρας των χρόνων εκτιμούν έναν κεραμικό δημιουργό, νιώθουν την ”γλώσσα” των εκθεμάτων σας;

Σίγουρα, αναλογικά με το παρελθόν υπάρχει μία βελτίωση σε σχέση με το πώς αντιλαμβάνεται το κοινό ένα κεραμικό γλυπτό. Αυτή η βελτίωση όμως δεν είναι αρκετή ώστε η κεραμική να αποκτήσει μία θέση ισότιμη ανάμεσα στις άλλες καλές τέχνες, θέση που της αξίζει και που την έχει στο διεθνές περιβάλλον. Είναι ακόμα λίγοι οι άνθρωποι, συλλέκτες και φιλότεχνοι, που δίνουν  σε ένα έργο τέχνης φτιαγμένο από πηλό την ίδια αξία με εκείνη ενός αντίστοιχου φτιαγμένο από άλλο υλικό. Χρειάζεται ακόμα σημαντική και ουσιαστική παιδεία ώστε να αλλάξει η νοοτροπία και να δει ο κόσμος την αξία που μπορεί να κρύβει.

• Σε ποιες εκθέσεις θα δούμε τα έργα σας το επόμενο διάστημα;

Στις 8 Ιουλίου θα εκθέσω ένα έργο μου στο αρχαιολογικό μουσείο του Ηρακλείου στην Κρήτη στα πλαίσια της ομαδικής έκθεσης που οργανώνεται από την ομάδα “Κεραμέων ίχνη”, ενώ παράλληλα βρίσκομαι στη διαδικασία προγραμματισμού των συμμετοχών μου σε εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά. Έργα μου υπάρχουν επίσης στο πωλητήριο της πινακοθήκης Γκίκα του Μουσείου Μπενάκη. Τέλος είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη για την ολοκλήρωση του νέου μου studio στη Φιλοθέη, το οποίο και θα αποτελεί ένα σταθερό σημείο γνωριμίας με τις δημιουργίες μου.

Στην  τελευταία σειρά «ροών», οι δημιουργίες αντανακλούν μια ανανεωμένη αίσθηση δυναμισμού.  Κάποιες φόρμες εξελίσσονται σε μορφές πιο εξωστρεφείς και δυναμικές, με την κίνηση τους να ξεδιπλώνεται στο χώρο. Εισάγονται νέα σχήματα, όπως η χοάνη και η σπείρα, τα οποία συνδέονται με τον κυματισμό ενός φυτού ή ενός θαλάσσιου κύματος. Άλλες πάλι φόρμες παραμένουν πιο μινιμαλιστικές, εσωκλείοντας μία δύναμη  και μία αρμονία μέσα στη απλότητά τους. Νέα χρώματα και νέοι τύποι πηλού εμφανίζονται, που υποστηρίζουν καλύτερα την αίσθηση που αποδίδουν κάποια από αυτά τα έργα.

Το Theodorou Art Studio παρουσιάζει την έκθεση «Ροή» στο Δίδυμο Οθωμανικό Λουτρό Τρικάλων από τις 18 Ιουνίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2022. Στην έκθεση συμμετέχουν 59 εικαστικοί δημιουργοί με έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, κεραμικής και χαρακτικής, βίντεο και εγκαταστάσεις.

Αλεξάνδρα Τάμπου