Γεώργιος Μανωλάκης: Ο γιατρός που κατέγραψε με τον φακό του τα Τρίκαλα

Για τους κατοίκους των Τρικάλων ο Γεώργιος Μανωλάκης (1918-2007) ήταν ο προσηνής παιδίατρος που έδινε καραμέλες στους μικρούς ασθενείς του μετά την εξέταση. Όχι μόνο, όμως. Από τη δεκαετία του 1960, ο Μανωλάκης κυκλοφορούσε πάντα με μια φωτογραφική μηχανή, απαθανατίζοντας όσα τον εντυπωσίαζαν ή τον συγκινούσαν. Η φωτογραφία είχε αρχίσει να αναδεικνύεται σε μία από τις μεγάλες αγάπες της ζωής του.

Γεννημένος το 1918 στο Καστράκι Καλαμπάκας, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη γενέτειρά του και έπειτα φοίτησε στο Σχολαρχείο Τρικάλων. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε το 1944. Αφού υπηρέτησε ως έφεδρος ανθυπίατρος, ειδικεύτηκε στην Παιδιατρική στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία». Ωστόσο, η δύσκολη μεταπολεμική πραγματικότητα τον έκανε να αρνηθεί πρόταση για ακαδημαϊκή σταδιοδρομία στην πρωτεύουσα και να επιστρέψει το 1954 στα Τρίκαλα, όπου θεωρούσε ότι θα ήταν πιο χρήσιμος.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, ο Μανωλάκης ανακαλύπτει την αγάπη του για τη φωτογραφία, κυρίως επισκεπτόμενος αρχαιολογικούς χώρους ανά την Ελλάδα. Από τότε φωτογραφίζει σταθερά ό,τι του τραβάει την προσοχή: καθημερινές στιγμές των Τρικαλινών, πανοραμικές λήψεις μιας πόλης που μεταμορφώνεται – κυκλοφορούν περισσότερα αυτοκίνητα, τοποθετούνται διαφημιστικές πινακίδες, ανοικοδομούνται πολυκατοικίες. Στα κάδρα του αποτυπώνει τον Ληθαίο ποταμό, τα νεοκλασικά κτίρια, τις πλατείες και τους εμπορικούς δρόμους, το Βαρούσι και τον Μύλο Ματσόπουλου.

Έως τη δεκαετία του 1990 η όψη της πόλης είναι πολύ διαφορετική, και ο φακός του είναι εκεί για να καταγράψει κάθε αλλαγή. Όμως, δεν περιορίζεται στα Τρίκαλα. Ο Μανωλάκης φωτογραφίζει τα εντυπωσιακά τοπία και τις ιερές μονές του συμπλέγματος των Μετεώρων, καθώς και τις γύρω περιοχές. Από τον φακό του δεν ξεφεύγουν σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι, όπως η Ακρόπολη, η Ολυμπία και οι Δελφοί, καθώς και εκθέσεις ελληνικών και ξένων μουσείων.

Αποτέλεσμα του πάθους του ήταν χιλιάδες διαφάνειες (slides), τις οποίες έστελνε μεθοδικά στο εξωτερικό προς εκτύπωση, καθώς δεν διέθετε τα απαραίτητα μέσα για την εμφάνισή τους στην Ελλάδα. Ίσως θα περίμενε κανείς πως οι καρποί της ερασιτεχνικής ασχολίας του Μανωλάκη θα έμεναν για πάντα κλειδωμένοι σε κάποιο συρτάρι, μακριά από τα μάτια των υπολοίπων. Ωστόσο, ο ίδιος φρόντισε να μη συμβεί κάτι τέτοιο· συνήθιζε να πηγαίνει στο Γυμνάσιο των Αμπελιών Τρικάλων και να προβάλλει τις διαφάνειές του, κυρίως από τους διάφορους αρχαιολογικούς χώρους που είχε επισκεφθεί. Δεν ήταν βέβαια μόνο οι μαθητές που αγκάλιασαν το έργο του. Με δική του πρωτοβουλία οργάνωνε εκδηλώσεις στις οποίες παρουσίαζε τις φωτογραφίες του, υπό τη συνοδεία κλασικής μουσικής, που τόσο αγαπούσε.

Σήμερα, τις περισσότερες από 2.000 διαφάνειες που απαρτίζουν το αρχείο του διαχειρίζεται το Κοινωφελές  Ίδρυμα Λεωνίδα Μακρή – ιατρού, κατόπιν δωρεάς της κόρης του φωτογράφου, Νίνας. Μετά την ψηφιοποίηση και τεκμηρίωσή τους από το ίδρυμα, πολλές από αυτές φιλοξενούνται σχεδόν σε μόνιμη βάση στη Στέγη Τέχνης και Πολιτισμού*, σε εναλλαγή με περιοδικές εκθέσεις κορυφαίων Ελλήνων ζωγράφων, προσκαλώντας μικρούς και μεγάλους Τρικαλινούς να γνωρίσουν την πόλη τους αλλά και τις γύρω περιοχές μέσα από τον φακό του Γεωργίου Μανωλάκη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο 11ο τεύχος της έκδοσης «Οι Τόποι μας-Τρίκαλα», Φεβρουάριος 2025.